T-54, A, AD, AM, AM1, AM2 w LWPW ZSRR równolegle do produkcji i ciągłych modernizacji bardzo udanego, lecz coraz bardziej przestarzałego, czołgu T-34/85 trwały prace nad jego następcą, który miał zachować wszystkie zalety poprzednika, posiadając jednocześnie silniejsze uzbrojenie i opancerzenie oraz szereg innych poprawek. Postanowiono w nowej konstrukcji zastosować armatę 100 mm z działa pancernego SU-100. Wcześniejsze próby zamontowania tego działa na czołgu T-34 nie powiodły się z powodu zbyt dużych rozmiarów armaty. Zakładanych oczekiwań nie spełnił również czołg T-44.
W 1945 r. w Biurze Konstrukcyjnym Zakładów nr 183 pod kierunkiem A. A. Morozowa podjęto prace nad nowym czołgiem oznaczonym jako "Obiekt 137". W 1946 r. zbudowano prototyp, który po przejściu badań technicznych i poligonowych przyjęto na uzbrojenie Armii Radzieckiej jako czołg T-54. Pierwsza odmiana pojazdu, nazwana T-54 model 1946, produkowana była w latach 1946-1949. Posiadała ona wieżę podobną wyglądem do wieży z czołgu T-44.
Druga wersja, oznaczona jako T-54 model 1949, miała nową półsferyczną wieżę z niewielkim wycięciem w tylnej części. Produkowano ją w latach 1949-1951.
Trzecia wersja opracowana w 1950 r. nazwana jako T-54 model 1951 posiadała nową półsferyczną wieżę charakterystyczną dla tego typu czołgu. Wóz ten produkowano w latach 1953-1955.
W 1955 r. dokonano modernizacji T-54 do wersji T-54A. Wóz ten posiadał stabilizator uzbrojenia w płaszczyźnie pionowej, przedmuchiwacz lufy oraz urządzenia noktowizyjne dla mechanika-kierowcy. Pojazd ten produkowano w latach 1955-1957.
W 1956 r. powstała kolejna wersja nazwana T-54B, która posiadała stabilizację uzbrojenia w dwóch płaszczyznach oraz noktowizyjne przyrządy celownicze.
Czołg T-54 miał klasyczny układ konstrukcyjny. Kadłub wykonano z walcowanych płyt pancernych o maksymalnej grubości 99 mm. Wieża w kształcie półsferycznym składała się z elementów odlewanych o grubości do 203 mm i stropu z blach pancernych. Pojazd podzielony był na trzy przedziały: kierowania, bojowy i napędowy.
W przedziale kierowania znajdowało się stanowisko mechanika-kierowcy (po lewej stronie) oraz zbiornik paliwa i część amunicji do armaty (po prawej stronie). Środkową część wozu, przykrytą obrotową wieżą, stanowił przedział bojowy. Znajdowały się tu stanowiska dowódcy czołgu i działonowego (z lewej strony) oraz ładowniczego (z prawej). W wieży zamontowane było uzbrojenie, przyrządy obserwacyjne i celownicze oraz środki łączności zewnętrznej i wewnętrznej.
W przedziale napędowym, zajmującym tylną część czołgu, umieszczono silnik wysokoprężny i układ przeniesienia mocy złożony z: przekładni pośredniej, wielotarczowego sprzęgła głównego, skrzyni biegów o 5 przełożeniach do jazdy w przód i jednym w tył, dwóch mechanizmów skrętu i dwóch przekładni bocznych. Układ bieżny składał się z dziesięciu podwójnych kół nośnych zawieszonych niezależnie na wahaczach i wałkach skrętnych, dwóch kół napinających z przodu i dwóch kół napędzających z tyłu. Gąsienice metalowe złożone z 90 ogniw każda.
Zasadnicze uzbrojenie obejmowało: 100 mm armatę D-10TG sprzężoną z 7,62 mm karabinem maszynowym stabilizowane w płaszczyźnie pionowej, umieszczone w wieży, kursowego karabinu maszynowego w kadłubie i przeciwlotniczego 12,7 mm wielkokalibrowego karabinu maszynowego zamocowanego na stropie wieży (przy włazie ładowniczego). Czołg posiadał celownik przegubowy TSz-2A-22 o powiększeniu 3,5x i 7x. Dowódca czołgu posiadał przyrząd obserwacyjny TPK-1 i cztery peryskopy. Działonowy i ładowniczy mieli do dyspozycji po jednym peryskopie, a mechanik-kierowca dwa peryskopy oraz noktowizor TWN-1 do jazdy w nocy. Środki łączności stanowiła radiostacja typu R-113 o zasięgu do 20 km i czołgowy telefon wewnętrzny typu R-120. Czołg posiadał półautomatyczny system przeciwpożarowy, dwie świece dymne BDSz oraz wyposażenie do pokonywania przeszkód wodnych po dnie.
15 lipca 1955 r. Polska zakupiła licencję czołgu T-54A. Producentem czołgu zostały Zakłady Mechaniczne "Bumar-Łabędy" w Gliwicach, które wcześniej produkowały czołgi T-34/85. W 1958 roku podjęto w kraju produkcję licencyjną czołgów średnich T-54A. Podobnie jak w przypadku T-34/85 już w okresie przygotowań do produkcji wprowadzono szereg ulepszeń techniczno-technologicznych określanych mianem polonizacji konstrukcji. W tym samym okresie rozpoczęto prace nad przystosowaniem tego czołgu do pokonywania głębokich przeszkód wodnych po dnie oraz do działania na terenie skażonym . Poza tym przygotowywano projekt czołgowego dalmierza z automatycznym przekazywaniem nastaw do celownika, co miało zwiększyć szybkostrzelność i skuteczność prowadzenia ognia z armaty. Potem prace badawcze rozszerzono o urządzenia do ochrony czołgu przed napalmem i pociskami kumulacyjnymi, oraz opracowano konstrukcję pocisku armatniego o zwiększonej sile przebicia pancerza.
W tym okresie przystąpiono również do opracowania wersji specjalnych czołgu T-54A. Pierwszą odmianą specjalna był czołg dowódczy T-54AD. Wóz ten wprowadzono do uzbrojenia Wojska Polskiego. Opracowywano też czołg saperski. Projekt ten nie został jednak ukończony, a uzyskane rezultaty prac nad wyposażeniem inżynieryjnym wykorzystano przy opracowaniu podobnego wozu na bazie czołgu T-55A.
Oprócz prac związanych z modernizacją i opracowaniem nowych pojazdów pancernych, w drugiej połowie lat 50. prowadzono także prace perspektywiczne. Należały do nich m.in.: opracowanie czołgowej turbiny gazowej o mocy 850KM, którą zamierzano wykorzystać do napędu czołgu T-54A, studia nad czołgową transmisją hydromechaniczną, pracę nad zawieszeniem hydro pneumatycznym, opracowanie systemu kierowania ogniem dla czołgu, urządzeń do stabilizacji armaty oraz pracę nad urządzeniem do samo okopywania czołgu.
W latach 60. i 70. Kontynuowano prace modernizacyjne nad czołgami T-54 i T-55 produkowanymi w kraju. Prace te realizowane w oparciu o badania prowadzone przez Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej (WITPiS) w Sulejówku, który analizował eksploatację tych czołgów w jednostkach wojskowych i określał zakres niezbędnych modernizacji.
Wersje produkowane w Polsce:T-54A - produkowany w latach 1958-1964
Zakres modernizacji T-54AD:
- wyposażono w dodatkową radiostację
- agregat prądotwórczy umożliwiający pracę na środkach łączności przy wyłączonym silniku
Zakres modernizacji T-54AM:
- zwiększona pojemność zbiornika paliwa z 812 do 1252 litrów.
Zakres modernizacji T-54AM1:
- wprowadzono obrotową podłogę wieży
- zwiększono jednostkę ognia
- zabudowano nową chłodnicę
- zmodernizowano przekładnię pośrednią
- zmodernizowano skrzynię biegów
- zwiększono pojemność układu paliwowego z 1252 do 1540 l
- przystosowano do przekraczania głębokich przeszkód wodnych po dnie
Zakres modernizacji T-54AM2:
- zamontowano stabilizację uzbrojenia w pionie i poziomie
- nowy mechanizm obrotu wieży
- zwiększono jednostkę ognia
- zmodyfikowano silnik do standardu W-55
- zamontowano nową chłodnicę o zwiększonym wydatku cieplnym
- zmodernizowano filtr powietrza
- założono nowy układ zasilania paliwem - zbiornik paliwa-zasobnik amunicyjny
- zmodyfikowano układ wydechowy
- zamontowano nowe planetarne przekładnie boczne
- hydrauliczne wspomaganie układu kierowania HK-10
- wzmocniono koła nośne
- zmodyfikowano urządzenia filtrowentylacyjne
- zmodyfikowano termiczny system dymotwórczy TAD
Dane:
Producent: Zakłady Mechaniczne w Łabędach "Łabędy"
Typ pojazdu: czołg średni
Trakcja: gąsienicowa
Załoga: 4
Dane techniczne:
Silnik: silnik wysokoprężny, 12-cylindrowy W-54 o mocy 520 KM przy 2000 obr./min.
Transmisja: mechaniczna
Poj. zb. paliwa: 530 l + 280 l
Pancerz: z płyt pancernych, spawany:
Kadłub: 90 mm (przód), 80 mm (bok), 45 mm (tył)
Wieża: 203 mm (przód), 108 mm (bok), 65 mm (tył)
Długość: 9 m
Szerokość: 3,27 m
Wysokość: 2,4 m
Prześwit: 0,43 m
Masa: 36.000 kg
Moc jedn.: 14,5 KM/t
Nacisk jedn. na grunt.: 0,8 kg/cm2
Osiągi:
Prędkość: 50 km/h
Zasięg: 440 km (po drodze), 290 km (w terenie)
Pokonywanie przeszkód:
Brody (głęb.): 1,4 m
Rowy (szer.): 2,7 m
Ściany (wys.): 0,8 m
Kąt podjazdu: 30º
Historia:
Prototypy: 1944
Produkcja:
1946-1958 ZSRR
1954-1964 Polska
Egzemplarze:
35.000 ZSRR
3000 Polska
Konfiguracja
Wieża
T-54A
T-54AM2
Uzbrojenie:
D-10T kal.100 mm
D-10TG kal.100 mm
Silnik:
W-54, 520 KM
W-55, 580 KM
Turbina gazowa, 850 KM
Radiostacja:
10RT-26E
R-113
Zawieszenie:
T-54A
T-54AM2
Galeria:
Informacje zdobyte dzięki:Rozkoszniaczek
ksz413
Cezar328
Źródło: Ostatnio zmieniony przez Rozkoszniaczek dnia Pon Lut 19 2024, 15:14, w całości zmieniany 1 raz